Moskova, Pazartesi günü sona eren anlaşmayı uzatmak için tarımsal ihracatının önündeki engellerin kaldırılması gibi taleplerde bulunuyor.
Türkiye ve Birleşmiş Milletler’in girişimiyle Ukrayna ile Rusya arasında imzalanan tahıl anlaşmasının süresinin uzatılıp uzatılmayacağı sorusu, süre bitimine sayılı günler kala halen gündemde.
Dünyanın en büyük tahıl ve gübre ihracatçıları arasında çıkan savaşın etkileri, bu ürünlerin ithalatına bağımlı olan ülkeler başta olmak üzere tüm dünyada endişe yarattı.
Tahıl ürünleri ve gübrelerin İstanbul’da denetlenerek dünya pazarlarına sunulmasına olanak sağlayan anlaşma, gıda güvenliği üzerindeki baskıyı hafifletti.
Moskova, Pazartesi günü sona eren anlaşmayı, tarımsal ihracatının önündeki engellerin kaldırılması gibi talepleri karşılanana kadar uzatmayabileceğini söyledi.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) baş ekonomisti Maximo Torero, anlaşmanın uzatılmaması durumunda fiyatlarda artışın kaçınılmaz olduğunu ancak bunun ne kadar kalacağının tüketicilerin piyasalardaki tepkisine bağlı olacağını söyledi.
Tahıl anlaşması nedir?
Ağustos 2022’de Ukrayna ve Rusya, Moskova’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra aylardır kapalı olan Ukrayna’nın Karadeniz’deki üç limanını yeniden açan ayrı anlaşmalar imzaladı.
Bu anlaşmalar aynı zamanda Rus ürünlerinin hareketini de kolaylaştırdı.
Her iki ülke de Afrika, Orta Doğu ve Asya’daki bazı ülkelerin ihtiyaç duyduğu buğday, arpa, ayçiçek yağı ve diğer gıda ürünlerinin önemli küresel tedarikçileridir.
Ukrayna önemli bir mısır ihracatçısı iken, Rusya gübre ihracatında kilit konumdadır.
‘Dünyanın ekmek sepeti’ olarak adlandırılan Ukrayna’dan yapılan sevkiyatların kesintiye uğraması, küresel gıda krizini şiddetlendirdi ve dünya genelinde tahıl fiyatlarının hızla yükselmesine neden oldu.
Stratejik ve uluslararası araştırmalardan sorumlu Küresel Gıda ve Su Güvenliği Programı Direktörü Caitlin Welsh, “Büyük bir tarım üreticisi, dünya çapında gıda ve gübre fiyatlarını etkileyen başka bir büyük tarım üreticisine karşı savaş yürütüyor” diyor.
Anlaşma, Ukrayna limanlarına giren ve çıkan gemilerin saldırıya uğramayacağını garanti ediyor.
Gemiler, yalnızca yiyecek taşıyıp taşımadığından emin olmak için Rus, Ukraynalı, BM ve Türk yetkililer tarafından kontrol ediliyor.
Dört ayda bir yenilenmesi beklenen anlaşma, savaşın ortasında bir umut ışığı olarak görüldü ve şimdiye kadar üç kez yenilendi.
Geçen yılın Ağustos ayından bu yana oluşturulan tahıl koridorundan 36 milyon tondan fazla tahıl ürünü geçti. Bunun yarısından fazlası, Dünya Gıda Programına dahil olanlar da dahil olmak üzere az gelişmiş ülkelere verildi.
Putin: Batı vaatlerini yerine getirene kadar anlaşmayı uzatamayız
Ağustos ayında varılan anlaşmanın normalde 4 ayda bir uzatılması planlanıyordu. Şimdiye kadar 3 kez yenilenen anlaşma, Rusya’nın kendi ihracatının son iki kez durdurulduğu gerekçesiyle iki aylık uzatma sağlıyor.
Rusya lideri Vladimir Putin, “Batı vaatlerini yerine getirmezse” buğday anlaşmasını uzatmayacaklarını söyledi. Putin Perşembe günü gazetecilere verdiği demeçte, “Bu anlaşmayı uzatmak için defalarca iyi niyet gösterdik. Yeter” dedi.
Putin, Rus tarım bankası üzerindeki yaptırımların kaldırılmasını ve ayrıca tarım ürünlerinin nakliyesi ve sigortası üzerindeki kısıtlamaların kaldırılmasını istiyor.
Batılı ülkeler gıda ve gübreyi yaptırımlardan muaf ilan etse de bazı şirketler yaptırımlar nedeniyle Rusya ile iş yapmaktan çekiniyor.
Öte yandan veriler, Rusya’nın 2022-2023 ticaret yılında 45,5 milyon tonluk tahıl ihracatıyla rekor kırdığını gösteriyor.
Erdoğan: Anlaşmanın uzatılması konusunda anlaştık
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a tahıl koridoru anlaşmasının uzatılması sorulduğunda, “Ağustos ayında Sayın Putin’i Türkiye’de ağırlamaya hazırlanıyoruz. Karadeniz’in tahıl koridorunun uzatılması konusunda anlaştık” dedi.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de Rusya Devlet Başkanı Putin’e bir mektup gönderdiğini hatırlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İnşallah bu mektupla Tahıl Koridoru’ndaki çalışmaların uzatılmasını sağlayacağız. Rusya, yani zavallı, az gelişmiş Afrika, ülkelerinin sorunlarını Putin’le paylaştığımız kadar hızlı sürdüreceğiz” dedi.
