Hazine ve Maliye Bakanlığı, ham altın ithalatında uygulanan kotaya ilişkin açıklama yayınladı.
Hazine Müsteşarlığı'ndan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“İşlenmemiş altın ithalatına yönelik kota tedbirlerine ilişkin son dönemde gündeme gelen hususlara ilişkin aşağıdaki bilgilerin verilmesi gerekli görülmüştür.
TEKLİF TALEPLERİ NEDEN GEREKLİDİR?
Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre; İşlenmemiş altın ithalatı 2022 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında yüzde 200'ün üzerinde artış göstererek 379,2 tona (20,4 milyar dolar), 2023'ün ilk yedi ayında ise 320 ton (19,2 milyar dolar) civarına ulaştı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın yayınladığı ödemeler dengesi istatistiklerine göre; 2022'de 49,1 milyar dolar olan cari açığın 19,4 milyar doları (%39) net altın ithalatından kaynaklanıyor. 2023 yılının ilk yedi ayında cari açık 42,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, net altın ithalatı ise 17,7 milyar dolar ile açığın yüzde 42'sini oluşturdu.
Artan altın ithalatının cari denge üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak için işlenmemiş altın ithalatına yönelik tedbirlerin alınması gerekiyordu.
ÜCRET MİKTARI NASIL BELİRLENDİ?
İşlenmemiş altın ithalatının azaltılmasına yönelik çeşitli politika tedbirleri değerlendirilerek, hızlı ve etkili bir önlem olarak kota uygulanmasına karar verildi. Kota talebi 07.08.2023 tarihinden itibaren uygulamaya konulmuş olup, aylık kota miktarı 12 ton olarak belirlenmiş olup bu tutar, uzun vadeli aylık ortalama 8 ton işlenmemiş altın ithalatının 1,5 katı olacaktır.
KOTA TALEBİ HANGİ İTHALAT SÜREÇLERİNİ KAPSAR?
Kambiyo mevzuatına göre ham altının ithalatı Bakanlığımızca yetkilendirilmiş kıymetli maden aracı kuruluşları aracılığıyla yapılabileceğinden bu şirketlerin yaptığı ithalat işlemlerinde bu kota geçerlidir. İşlenmemiş altın, yalnızca Kıymetli Madenlere ilişkin aracı kurumu bulunmayan kişiler tarafından Dahilde İşleme Rejimi (DIR) kapsamında ithal edilebilmekte olup, DIR kapsamında yapılan işlenmemiş altın ithalatı kota uygulaması dışında tutulmaktadır.
KONTENJAN DAĞITIMI NASIL YAPILDI?
Aylık kota tutarının dağıtımında belirleyici kriter, kıymetli maden aracı kuruluşlarının Ocak 2022-Temmuz 2023 tarihleri arasında gerçekleştirdiği ve kota uygulama kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatı miktarı olup, dağıtım 2020 yılı Ocak ayına kadar gerçekleştirilmektedir. objektif ve hedefli bir şekilde ortaya çıkıyor. kurallara dayalı bir temel. Ayrıca, söz konusu dönemde kota kapsamında ham altın ithal etmeyen, ancak kotaya başvurduktan sonra ithal etmek isteyen firmalara da karşılık tutarı ayrıldı.
KOTA UYGULAMA SÜRECİNDE HANGİ DEĞİŞİKLİKLER YAPILDI?
Kota başvuru sürecinde, kıymetli maden aracı kurumu olmayan mücevherat ihracatçısı firmaların, uluslararası pazarlarda hammaddeye sınırlı erişim ve yüksek fiyat marjları nedeniyle sorun yaşadıkları Bakanlığımıza iletildi. Sorunların giderilmesi amacıyla kotanın bir kısmı bankalar aracılığıyla sadece mücevher ihracatçılarına tahsis edildi. Böylece mücevher ihracatçılarının ilgili bankalara başvurarak ihracat işlemlerini DİR dışında belgelendirerek ihracat miktarına göre işlenmemiş altın satın almalarına olanak tanındı.
Sonraki dönemde sektörle yapılan toplantılarda dile getirilen sorunlar ve Bakanlığımızdan gelen talep ve geri bildirimler sonrasında, uluslararası piyasalarda fiyat marjlarının düşürülmesi amacıyla kıymetli maden aracı kuruluşlarının kota dağıtımındaki payı azaltıldı. Piyasalarda talebin etkinliğini artırmak ve mücevher ihracatçılarının yanı sıra üreticilere de satış için ayrılan kotayı artırmak. İhracatçıların hammadde ihtiyaçlarının daha büyük çapta karşılanması amacıyla kotanın bir kısmı, Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kuyumculuk işletmelerine satılmak üzere iki kamu bankasına tahsis edildi.
Mevcut davada; İşlenmemiş altının aylık ithalat kotası yaklaşık 12 ton olup;
• Mücevher ihracatçılarına %25 satış,
• Kuyumculuk firmalarına yapılan satışlarda %38,
• 2022 ve 2023 yıllarında %33'ü kota kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatı yapan kıymetli madenler aracı kurumlarına,
• Ocak 2022-Temmuz 2023 tarihleri arasında ithalat yapmamış ancak uygulama sonrası ithalat yapmak isteyen kıymetli maden aracı kuruluşlarına %4 oranında rezerv ayrılarak kullanılmaktadır.
KONTENJANIN UYGULANMASI ETKİLİ MİYDİ?
TÜİK verilerine göre, kota uygulamasının başladığı Ağustos 2023'ten yıl sonuna kadar işlenmemiş altın ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,2 milyar dolar azalarak 10,3 milyar dolara gerileyerek yüzde 32,7 oranında azaldı. niceliksel olarak 169,6 tona ulaştı.
İşlenmemiş altın ithalatı 2024 yılının ilk iki ayında geçen yılın aynı dönemine göre 6,8 milyar dolar azalarak 2,1 milyar dolara geriledi. Bu dönemde işlenmemiş altın ithalatı miktarsal olarak %77,9 oranında azalarak 33,1 tona geriledi.
Şubat 2024 itibarıyla 12 aylık kümülatif cari açık 31,8 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Önümüzdeki dönemde cari dengedeki iyileşmenin devam etmesi beklenirken, altın dengesinin bu görünüme olumlu katkı sağlamaya devam edeceği değerlendiriliyor.
Bu bağlamda kota uygulamasının işlenmemiş altın ithalatını sınırlayarak cari dengeyi olumlu yönde etkilediği görülüyor.
TEKLİF TALEBİNE NASIL DEVAM EDİLİR?
Bakanlığımızca kota uygulamaları yakından takip edilerek, kıymetli maden aracı kurumları, mücevher ihracatçıları ve mücevherat işletmelerinin ihtiyaçlarının karşılanması ve piyasadaki fiyat marjlarının düşürülmesi amacıyla kota tahsisleri arasında, karşılaşılan sorunların en aza indirilmesi amacıyla transferler yapılmaktadır. sektör ve vatandaşlar. Nitekim bu uygulamalar sonucunda sektörün hammaddeye erişimi artmış, fiyat marjları daralmıştır.
“Bakanlığımız önümüzdeki dönemde de sektörün hammadde ihtiyacını ön planda tutmaya devam edecek, ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyetlerde bulunan sektör oyuncularının işlenmemiş altına erişimlerini artıracak, uygulamayı yakından takip edecek ve gerekli tedbirleri ivedilikle alacaktır. “